Nohut Çeşitleri ve Üretimi: Dünyada ve Türkiye’de Nohut Yetiştiriciliği

1. Nohut Çeşitleri

Nohut, yetiştiği bölgeye ve genetik yapısına göre farklı türlere ayrılmaktadır. En yaygın nohut çeşitleri şunlardır:

a) Kabuli Nohutu

• Büyük, yuvarlak ve açık renkli (genellikle bej veya krem rengi) bir nohut çeşididir.

• Akdeniz, Amerika ve Avustralya’da yaygın olarak yetiştirilir.

• Yumuşak yapısı nedeniyle humus, çorba ve salatalarda sıkça kullanılır.

b) Desi Nohutu

• Küçük, koyu renkli (kahverengi, siyah, kırmızı veya yeşil) ve sert kabuklu bir türdür.

• Hindistan, Pakistan ve Afrika’nın bazı bölgelerinde yaygındır.

• Daha yüksek lif içeriği sayesinde sağlığa birçok fayda sunar.

c) Yeşil ve Kara Nohut

• Daha az bilinen, ancak besin açısından oldukça zengin türlerdir.

• Genellikle Asya ve Güney Amerika’da yetiştirilir.

• Yüksek antioksidan içeriğine sahiptir.

2. Dünyada Nohut Üretimi

Dünya genelinde nohut üretimi, özellikle kuru ve yarı kurak iklimlerde yoğunlaşmıştır. Başlıca nohut üreten ülkeler şunlardır:

• Hindistan: Küresel nohut üretiminin yaklaşık %70’ini karşılamaktadır. Desi nohut türü burada en yaygın olarak yetiştirilmektedir.

• Avustralya: Yüksek kaliteli Kabuli nohutu ile bilinir ve büyük ölçüde ihracata yöneliktir.

• Pakistan ve Türkiye: İklim koşullarına uygunluğu nedeniyle geniş alanlarda nohut tarımı yapılmaktadır.

• Kanada: Son yıllarda nohut üretiminde önemli bir oyuncu haline gelmiştir.

• ABD ve Meksika: Özellikle Kabuli nohutu yetiştirerek hem iç pazara hem de uluslararası pazarlara sunmaktadır.

3. Türkiye’de Nohut Yetiştiriciliği

Türkiye, nohut üretimi açısından dünya çapında önemli bir konuma sahiptir ve üretim miktarı bakımından ilk 5 ülke arasında yer almaktadır. Türkiye’de nohut üretimi genellikle İç Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve Akdeniz bölgelerinde yoğunlaşmıştır.

a) Türkiye’de Nohut Üretimi Yapılan Başlıca Bölgeler

• İç Anadolu Bölgesi: En büyük üretim alanlarına sahiptir. Konya, Yozgat ve Kırşehir önemli üretim merkezleridir.

• Güneydoğu Anadolu Bölgesi: Diyarbakır, Şanlıurfa ve Gaziantep, nohut üretiminde öne çıkan şehirlerdir.

• Akdeniz Bölgesi: Adana, Mersin ve Antalya gibi illerde daha erken hasat edilen nohut türleri yetiştirilmektedir.

b) Türkiye’de Yetiştirilen Nohut Çeşitleri

Türkiye’de hem Kabuli hem de yerel nohut türleri yetiştirilmektedir. En bilinen çeşitlerden bazıları:

• Hisar Nohutu: Yüksek verimli ve hastalıklara dayanıklıdır.

• Azkan Nohutu: Orta büyüklükte taneleri olan, lezzetli bir türdür.

• Gökçe Nohutu: En yaygın ekilen yerli nohut çeşitlerinden biridir.

4. Nohut Tarımı ve Üretim Süreci

Nohut, dayanıklı yapısı sayesinde kurak ve yarı kurak iklimlerde rahatlıkla yetiştirilebilir. Ancak yüksek verim almak için belirli tarım tekniklerine dikkat edilmesi gerekmektedir.

a) İklim ve Toprak Gereksinimleri

• Nohut, ılıman ve kurak iklimlerde en iyi şekilde yetişir.

• Aşırı yağışlı bölgelerde hastalık riski artabilir.

• Hafif killi ve kumlu topraklar, nohutun sağlıklı büyümesi için en uygun toprak türleridir.

b) Ekim Zamanı

• Türkiye’de genellikle ilkbahar aylarında ekilir.

• Güneydoğu Anadolu ve Akdeniz bölgelerinde sonbaharda ekim yapılarak kış boyunca gelişmesi sağlanabilir.

c) Gübreleme ve Sulama

• Azot açısından zengin gübreler kullanılarak verim artırılabilir.

• Nohut, genellikle sulama gerektirmeyen bir bitki olmasına rağmen, kurak dönemlerde az miktarda sulama yapılabilir.

d) Hasat ve Depolama

• Nohut bitkisi, çiçeklenmeden sonra yaklaşık 90-120 gün içinde hasat edilebilir.

• Hasat edilen nohutlar, nem oranı düşük ortamda kurutularak saklanmalıdır.

5. Nohut Üretiminin Ekonomik Önemi

Nohut, dünya çapında giderek artan bir talebe sahiptir ve ekonomik olarak kazançlı bir tarım ürünüdür.

• Türkiye’de yıllık yaklaşık 500-600 bin ton nohut üretilmektedir.

• Nohut, Türkiye’nin bakliyat ihracatında önemli bir paya sahiptir.

• Organik nohut üretimi, son yıllarda sağlıklı beslenme trendleriyle birlikte popüler hale gelmiştir.

Nohut, hem besleyici değeri hem de ekonomik katkıları nedeniyle dünya genelinde önemli bir tarım ürünüdür. Türkiye, nohut üretiminde güçlü bir konuma sahip olup, farklı nohut çeşitleri ile iç pazarda ve ihracatta etkin rol oynamaktadır. Doğru tarım teknikleri ve sürdürülebilir üretim yöntemleriyle nohut, gelecekte de önemli bir besin kaynağı olmaya devam edecektir.